Thị trường chứng khoán Việt Nam điểm đến hấp dẫn dòng vốn đầu tư nước ngoài

Ngày 3/1, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước tổ chức Hội nghị tổng kết công tác năm 2019 và triển khai nhiệm vụ năm 2020. Thứ trưởng Bộ Tài chính Huỳnh Quang Hải tham dự và phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị. Tham dự Hội nghị còn có sự góp mặt của đại diện lãnh đạo các Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội, Sở Giao dịch Chứng khoán TPHCM, Trung tâm lưu ký Chứng khoán việt Nam, các đơn vị thuộc Bộ Tài chính và cán bộ, công chức Ủy ban Chứng khoán Việt Nam.

Trở thành kênh huy động vốn quan trọng

Báo cáo tại Hội nghị, ông Phạm Hồng Sơn – Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho biết, mặc dù tình hình chính trị, kinh tế, tài chính quốc tế diễn biến phức tạp nhưng được hỗ trợ bởi sự ổn định của kinh tế vĩ mô trong nước và sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Bộ Tài chính, thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam trong năm 2019 vẫn duy trì sự tăng trưởng trên nhiều khía cạnh và vẫn là điểm đến hấp dẫn đối với dòng vốn đầu tư nước ngoài.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Huỳnh Quang Hải phát biểu tại Hội nghị

TTCK Việt Nam năm 2019 ghi nhận mức tăng điểm cao nhất khu vực Đông Nam Á. Kết thúc phiên giao dịch năm, chỉ số VNIndex đạt 960,99 điểm, tăng 7,7% so với cuối năm 2018, cao hơn các nước trong khu vực. Quy mô thị trường cổ phiếu giữ vững đà tăng trưởng. Với tổng số 1.622 mã cổ phiếu, CCQ niêm yết/ĐKGD trên 2 Sở GDCK, quy mô niêm yết, ĐKGD của thị trường đạt gần 1.402 nghìn tỷ đồng, tăng 16% so với cuối năm 2018. Quy mô vốn hóa của thị trường tăng mạnh và đạt 4.384 nghìn tỷ đồng, tăng 10,7% so với cuối năm 2018, tương đương 79,2% GDP năm 2018 và 72,6% GDP năm 2019. Chỉ trong vòng 5 năm, từ con số 1 doanh nghiệp có vốn hóa trên 1 tỷ USD thì đến nay con số này đã trên 30 doanh nghiệp niêm yết trên 2 Sở GDCK. Với quy mô vốn hóa như hiện tại, TTCK Việt Nam đã và đang đóng góp một vai trò quan trọng trong việc huy động vốn trung và dài hạn cho phát triển kinh tế.

Thanh khoản trên thị trường cổ phiếu đạt 4.659 tỷ đồng/phiên, giảm 28,8% so với bình quân năm 2018. Thanh khoản TTCK Việt Nam ở mức thấp do những lo ngại về bất ổn thương mại quốc tế, đặc biệt là căng thẳng thương mại Mỹ - Trung leo thang đã làm cho tâm lý các nhà đầu tư thận trọng hơn trong việc giao dịch trên thị trường cổ phiếu. Số lượng tài khoản của nhà đầu tư tiếp tục gia tăng đạt hơn 2,36 triệu tài khoản, tăng 8,1% so với cuối năm 2018, trong đó số lượng tài khoản của NĐTNN tăng 12,8%. Tính đến cuối tháng 11, tổng số lượng mã số giao dịch hiện đang hoạt động là 32.762 mã số giao dịch, trong đó, có 28.239 mã số giao dịch cho nhà đầu tư cá nhân và 4.523 mã số giao dịch cho nhà đầu tư tổ chức, tăng 11,2 % về số tổ chức và 14,2% về số cá nhân so với cùng kỳ năm 2018.

Ông Phạm Hồng Sơn – Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước trình bày báo cáo

Về hoạt động của các doanh nghiệp niêm yết trên TTCK, trong 9 tháng đầu năm 2019 có sự cải thiện cả về doanh thu và lợi nhuận, tăng lần lượt 11,1% và 13,3% so với cùng kỳ năm 2018. Tuy nhiên, chi phí lãi vay trong quý 3/2019 tăng 15% và chi phí tài chính tăng 2,1%, trong đó ngành Bất động sản có chi phí lãi vay và chi phí tài chính tăng cao nhất. Nhìn chung, kết quả kinh doanh của công ty giữa các ngành và trong cùng một ngành đang có sự khác biệt lớn về doanh thu và lợi nhuận. Trong đó, những doanh nghiệp đầu ngành thuộc nhóm bất động sản, Tài chính, bảo hiểm, ngân hàng đạt kết quả tốt hơn so với các công ty thuộc các ngành nghề khác. Kết quả kinh doanh của các doanh nghiệp sản xuất đang có dấu hiệu chững lại một phần do bị tác động bởi yếu tố bên ngoài như nền kinh thế giới suy giảm, căng thẳng thương mại Mỹ-Trung kéo dài.

Thị trường trái phiếu năm 2019 tiếp tục tăng trưởng tốt, đáp ứng nhu cầu huy động vốn cho Chính phủ, đồng thời giúp cho các doanh nghiệp mở rộng sản xuất, kinh doanh. Đối với thị trường trái phiếu chính phủ (TPCP), sau 10 năm đi vào hoạt động (2009 - 2019), thị trường TPCP đã tăng gấp 12 lần so với năm 2009, đạt tốc độ tăng trưởng bình quân 27%/năm, mức tăng cao nhất trong các nền kinh tế mới nổi tại khu vực Đông Á và đã được chuẩn hóa theo thông lệ quốc tế từ khâu công bố kế hoạch phát hành, sản phẩm hàng hóa, phương thức và quy trình phát hành đến đăng ký, lưu ký, niêm yết, giao dịch trên thị trường thứ cấp. Tính đến cuối năm 2019, thị trường có 493 mã trái phiếu chính phủ niêm yết với giá trị niêm yết đạt 1.154 nghìn tỷ đồng, tăng 6% so với cuối năm 2018, tương đương 21,5% GDP năm 2018, 20% GDP năm 2019. Thanh khoản thị trường đạt hơn 9.000 tỷ đồng/phiên, tăng 4% so với bình quân năm 2018, trong đó giao dịch repos chiếm gần 50% tổng giá trị giao dịch toàn thị trường.

Đối với thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN), sự góp mặt 2 mã niêm yết trên Sở GDCK Hà Nội trong năm 2019 nâng tổng số mã niêm yết trên 02 Sở lên 23 mã với tổng giá trị giao dịch đạt gần 40 nghìn tỷ đồng, tăng 15% so với năm 2018. Hoạt động phát hành TPDN của công ty đại chúng trong năm 2019 diễn ra sôi động hơn, tăng 33% so với năm 2018.

Trong công tác huy động vốn và hoạt động đấu giá, năm 2019 tổng mức huy động trên TTCK ước đạt 318,7 nghìn tỷ đồng, tăng 14% so với cùng kỳ năm trước. Hoạt động phát hành cổ phiếu, trái phiếu doanh nghiệp diễn ra mạnh mẽ với giá trị huy động thực tế ước đạt 102,8 nghìn tỷ đồng, tăng gấp 2 lần so với cả năm 2018. Hoạt động huy động vốn cho ngân sách nhà nước và đầu tư phát triển tiếp tục hiệu quả. Trong năm 2019, Sở GDCK Hà Nội đã tổ chức 196 đợt đấu thầu, huy động được hơn 215 nghìn tỷ đồng, tăng 12% so với năm 2018. Kỳ hạn phát hành của Kho bạc Nhà nước trong năm tập trung chủ yếu tại các kỳ hạn 10 năm và 15 năm, chiếm tỷ trọng gần 80% tổng khối lượng huy động trong năm. Hoạt động cổ phần hóa và thoái vốn có xu hướng chững lại. Từ đầu năm đến nay, 2 Sở GDCK đã tổ chức 53 phiên đấu giá cổ phần hóa và thoái vốn, tổng giá trị bán được là 5.329,7 tỷ đồng, tỷ lệ thành công đạt 81%.

Ông Trần Văn Dũng - Chủ tịch Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước trao đổi ý kiến với các đại biểu tại Hội nghị

Năm 2019, nhà đầu tư nước ngoài đã mua ròng gần 7.516 tỷ đồng cổ phiếu, Chứng chỉ quỹ và mua ròng hơn 13.738 tỷ đồng trái phiếu, nâng tổng giá trị danh mục của NĐTNN lên khoảng 36,4 tỷ USD, tăng 11,6% so với cuối năm 2018. Dòng vốn gián tiếp vào ròng ước đạt 2,7 tỷ USD, tương đương năm 2018 thể hiện sự đánh giá lạc quan của cộng đồng NĐTNN đối với TTCK Việt Nam.

Mặc dù TTCK phái sinh mới chính thức đi vào hoạt động được 2 năm nhưng đã có bước tăng trưởng rất tốt và ổn định. Đến nay, TTCK phái sinh đã có 2 sản phẩm là Hợp đồng tương lai trên chỉ số VN30 và hợp đồng tương lai trái phiếu Chính phủ kỳ hạn 5 năm. Số lượng tài khoản giao dịch phái sinh đến cuối năm 2019 đã đạt 90.860 tài khoản, tăng 58% so với cuối năm 2018.

Cùng với việc ra đời sản phẩm mới trên TTCK phái sinh, sản phẩm mới là chứng quyền có bảo đảm đã chính thức được giao dịch từ tháng 6/2019. Sau 6 tháng đi vào hoạt động, khối lượng giao dịch bình quân đạt 2,87 triệu chứng quyền/phiên, giá trị giao dịch bình quân đạt 7,17 tỷ đồng/phiên. Việc ra đời sản phẩm CW hỗ trợ nhà đầu tư phòng ngừa những biến động trên thị trường cổ phiếu, đồng thời góp phần thu hút được nhà đầu tư nước ngoài tham gia đầu tư vào sản phẩm chứng quyền có bảo đảm, góp phần giải quyết về hạn chế tỷ lệ sở hữu nước ngoài tại một số cổ phiếu cơ sở.

Có thể nói trong năm vừa qua, UBCKNN đã chủ động, tích cực xây dựng, hoàn thiện khung pháp lý cho TTCK, tiêu biểu là Luật Chứng khoán sửa đổi đã được Quốc Hội chính thức thông qua; trình Bộ trình Chính phủ Đề án tái trúc TTCK và bảo hiểm đến năm 2020 và định hướng đến năm 2025; trình Bộ đưa vào giao dịch 02 sản phẩm mới. UBCKNN cũng tiếp tục triển khai tái cấu trúc thị trường chứng khoán, tăng cường công tác quản lý công ty đại chúng và các tổ chức trung gian. Hoạt động thanh tra, giám sát, xử lý vi phạm đã được đẩy mạnh và nghiêm khắc hơn trong bối cảnh các hành vi vi phạm trong lĩnh vực chứng khoán ngày càng tinh vi, phức tạp...

Tiếp tục hoàn thiện chính sách phát triển thị trường

Đánh giá cao những kết quả nêu trên của UBCKNN, phát biểu tại Hội nghị, Thứ trưởng Bộ Tài chính Huỳnh Quang Hải cho rằng, những kết quả đạt được của TTCK trong năm 2019 đã tạo được niềm tin, thu hút các nhà đầu tư vào Việt Nam, đóng góp vào tăng trưởng chung của kinh tế đất nước. Thứ trưởng bày tỏ hy vọng UBCKNN sẽ có những đánh giá, nhìn nhận về khó khăn, thuận lợi trong bối cảnh kinh tế xã hội năm 2020 để đưa ra chính sách phù hợp, làm tốt hơn nữa vai trò của mình để tiếp tục phát triển thị trường chứng khoán thời gian tới.

Toàn cảnh Hội nghị

Thứ trưởng Huỳnh Quang Hải nhấn mạnh, UBCKNN cần phải chủ động, khẩn trương phân công các nhiệm vụ cụ thể, rõ ràng cho các đơn vị chức năng, để làm quyết liệt và làm nhanh nhất có thể các nhiệm vụ về hoàn thiện khung pháp lý và chính sách phát triển thị trường; tập trung tham gia vào quá trình thành lập Sở giao dịch Chứng khoán Việt Nam theo mô hình công ty mẹ – con; hoàn thiện hệ thống công nghệ thống tin; tiếp tục nghiên cứu các sản phẩm mới…

Tại Hội nghị, đại diện các Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội, Sở Giao dịch Chứng khoán TPHCM, Trung tâm lưu ký Chứng khoán việt Nam, các đơn vị thuộc Bộ Tài chính như Cục Tài chính doanh nghiệp, Vụ Tài chính ngân hàng, Vụ Pháp chế… đã dành nhiều thời gian để trao đổi, đóng góp ý kiến nhằm tháo gỡ vướng mắc, khó khăn trong quá trình phối hợp giữa các bên liên quan.

Tiếp thu ý kiến chỉ đạo của Lãnh đạo Bộ Tài chính và đại diện các đơn vị, Chủ tịch Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước Trần Văn Dũng cho biết để thúc đẩy thị trường chứng khoán Việt Nam tiếp tục phát triển, phát huy vị trí, vai trò của thị trường chứng khoán trong việc huy động và phân bổ nguồn vốn có hiệu quả trong nền kinh tế, UBCKNN mong muốn các đơn vị tăng cường phối hợp và hỗ trợ UBCKNN trong việc hoàn thiện các Nghị định và Thông tư hướng dẫn Luật chứng khoán năm 2019; hoàn thiện phương án tổ chức hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp; đẩy mạnh quá trình hợp nhất 2 SGDCK, thành lập SGDCK Việt Nam; triển khai kế hoạch cổ phần hóa và thoái vốn nhà nước…

Năm 2020, UBCK cũng sẽ tập trung vào một số nhiệm vụ trọng tâm như: Xây dựng văn bản quy phạm pháp luật hướng dẫn thi hành Luật Chứng khoán; Thực hiện các giải pháp phát triển, nâng cao năng lực cho hệ thống các tổ chức trung gian thị trường; Nâng cao hiệu quả quản lý, giám sát TTCK và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm; Xây dựng một nền tảng cơ sở hạ tầng, hệ thống hiện đại, đồng bộ và tích hợp cho toàn bộ TTCK Việt Nam.